ΕΛΛΗΝΟ-ΓΕΡΜΑΝΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ


Εισαγωγή


Οι ελληνο-γερμανικές σχέσεις τα τελευταία 200 χρόνια υπήρξαν περίπλοκες και συνάμα περιπετειώδεις. Αφετηρία τους αποτέλεσε η Ελληνική Επανάσταση (1821-1831) καθώς και η βασιλεία του βασιλιά Όθωνα του Α’, ο οποίος καταγόταν από τον Βαυαρικό Οίκο των Wittelsbach (1833-1862). Η «Βαυαρική περίοδος» της ελληνικής ιστορίας που διήρκεσε μέχρι το 1862, η περίοδος της γερμανικής κατοχής και η λεηλασία της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου έχουν μελετηθεί ενδελεχώς από την ιστορική επιστήμη. Εξίσου καλά έχουν διερευνηθεί από ιστορικής σκοπιάς οι ιδιαζόντως αμφιλεγόμενες Ελληνο-Γερμανικές σχέσεις κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους τη δεκαετία του 2010. Μια ομάδα ιστορικών από το Πάντειο Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο του Ρέγκενσμπουργκ σχεδίασε την παρούσα διαδικτυακή έκθεση, που είναι αφιερωμένη σε μια πολύ λιγότερο μελετημένη αλλά ιδιαίτερα πολύπλευρη περίοδο των Ελληνο-Γερμανικών σχέσεων, η οποία ξεκινά με το τέλος του ελληνικού εμφυλίου πολέμου (1946 – 1949), κι εκτείνεται ως τις αρχές της δεκαετίας του 1980.

Oι τρεις αυτές δεκαετίες σημαδεύτηκαν αφενός από σημαντικές μεταναστευτικές ροές κι αφετέρου από πολιτικές συνεργασίας αλλά και αντιπαράθεσης. Από τη δεκαετία του 1950, εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνίδες και Έλληνες, αναζητώντας εργασία, μετανάστευσαν στην οικονομικά ακμάζουσα Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας. Πολλοί από αυτούς τους «φιλοξενούμενους εργάτες» (Gastarbeiter) εγκαταστάθηκαν στη χώρα μόνιμα κι οι απόγονοί τους αισθάνονται «σαν στο σπίτι τους» και στα δυο πολιτισμικά περιβάλλοντα.

Προς την άλλη κατεύθυνση, λίγοι ήταν οι Γερμανοί που ταξίδευαν αρχικά στην Ελλάδα, είτε για να θαυμάσουν τον αρχαίο πολιτισμό της, είτε για να χαλαρώσουν προτού αναπτυχθεί ο μαζικός τουρισμός τη δεκαετία του 1970. Για δεκαετίες, οι Γερμανοί επισκέπτες αποτελούσαν την πολυπληθέστερη ομάδα επισκεπτών στην Ελλάδα κι έτσι συνέβαλαν ιδιαιτέρως σε αυτόν τον εξαιρετικά σημαντικό τομέα της ελληνικής οικονομίας. Επιπλέον, οι εμπειρίες από τα ταξίδια των Γερμανών τουριστών έπαιζαν πρωτεύοντα ρόλο στην εικόνα της Ελλάδας στη Γερμανία.

Η Δυτική Γερμανία υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, ενώ η Ελλάδα ήταν μια από τις πολλές χώρες που αιτούνταν την ένταξή τους από τα τέλη της δεκαετίας του 1950. Ειδικότερα, τη δεκαετία του 1970, η γερμανική κυβέρνηση διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη αυτού του στόχου κι έτσι συνέβαλε στο να γίνει η Ελλάδα η πρώτη χώρα που προσχώρησε στην Κοινότητα κατά τη λεγόμενη νότια διεύρυνση της ΕΟΚ. Αυτή η διαδικασία καθυστέρησε λόγω της επιβολής της στρατιωτικής δικτατορίας που κυβέρνησε την Ελλάδα μεταξύ 1967-1974, θέτοντας τις Ελληνο-Γερμανικές σχέσεις σε σοβαρή δοκιμασία, κυρίως επειδή πολλοί Έλληνες οικονομικοί μετανάστες και πολιτικοί πρόσφυγες ζούσαν στη Δυτική Γερμανία.